پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان عارضه‌ای است که بر استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد. داخل استخوان سالم، فضاهای کوچکی مانند لانه زنبور وجود دارد. پوکی استخوان اندازه این فضاها را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود استخوان استحکام و تراکم خود را از دست بدهد. علاوه بر این، قسمت بیرونی استخوان ضعیف‌تر و نازک‌تر می‌شود. پوکی استخوان در افراد در هر سنی ممکن است رخ دهد؛ اما در افراد مسن، به ویژه زنان، شایع‌تر است. افراد مبتلا به پوکی استخوان در حین انجام فعالیت‌های معمولی مانند ایستادن یا راه رفتن در معرض خطر بالای شکستگی استخوان قرار دارند. استخوان‌هایی که بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند، استخوان‌های دنده، باسن، مچ دست و ستون فقرات هستند.

علائم پوکی استخوان

مراحل اولیه پوکی استخوان معمولاً هیچ‌گونه علائم هشداردهنده‌ای ایجاد نمی‌کند. بیشتر موارد افراد مبتلا به پوکی استخوان تا زمانی که دچار شکستگی نشوند، نمی‌دانند که به این بیماری مبتلا هستند. با این وجود ممکن است علائم اولیه زیر در افراد دچار پوکی استخوان مشاهده شود:

عقب رفتن لثه
ضعیف شدن قدرت دست
ضعیف و شکننده شدن ناخن‌ها

اگر علائمی ندارید، اما سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید، مراجعه به پزشک می‌تواند به شما در ارزیابی خطر کمک کند.

پوکی استخوان شدید

بدون درمان مناسب، پوکی استخوان می‌تواند بدتر شود. همانطور که استخوان‌ها نازک‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند، خطر شکستگی افزایش می‌یابد. علائم پوکی استخوان شدید می‌تواند شامل شکستگی ناشی از زمین خوردن یا حتی عطسه یا سرفه شدید باشد. این علائم همچنین می‌توانند شامل درد پشت یا گردن یا کاهش قد باشند. درد پشت یا گردن یا کاهش قد می‌تواند ناشی از شکستگی حاصل از فشار در یکی از مهره‌های گردن یا کمر باشد که آن‌قدر ضعیف است که تحت فشار طبیعی ستون فقرات می‌شکند. اگر شکستگی ناشی از پوکی استخوان دارید، مدت‌زمان بهبودی آن به عوامل زیادی بستگی دارد. این موارد شامل محل شکستگی، شدت آن و همچنین سن و سابقه سلامتی شما می‌شود.

دلایل پوکی استخوان

علل احتمالی پوکی استخوان شامل برخی شرایط پزشکی مانند پرکاری تیروئید و همچنین استفاده طولانی‌مدت از بعضی داروهای خاص هستند. نمونه‌هایی از این داروها شامل کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی مانند پردنیزون (دارویی برای تقویت سیستم ایمنی و درمان آلرژی) یا کورتیزون (دارویی برای کاهش التهاب و درد) است.

عوامل خطر پوکی استخوان

منظور از عوامل خطر پوکی استخوان، عواملی است که احتمال ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. در این بخش مهم‌ترین این عوامل را نام می‌بریم.

سن

بزرگ‌ترین عامل خطر پوکی استخوان، سن است. در طول زندگی، بدن شما استخوان قدیمی را می‌شکند و استخوان جدید رشد می‌کند. ولی هنگامی که در دهه 30 زندگی خود هستید، بدن شما سریع‌تر از آن که بتواند آن را جایگزین کند، شروع به شکستن استخوان می‌کند. این فرایند منجر به تشکیل استخوانی می‌شود که دارای تراکم کمتر و شکننده‌تر است و در نتیجه بیشتر مستعد شکستگی است.

یائسگی

یائسگی یکی دیگر از عوامل خطر اصلی است که در زنان محدوده سنی 45 تا 55 سال رخ می‌دهد. به دلیل تغییر در سطح هورمون‌های مرتبط با آن، یائسگی می‌تواند باعث شود که بدن زن با سرعت بیشتری دچار پوکی استخوان بشود. مردان در این سن با سرعت کمتری نسبت به زنان دچار پوکی استخوان می‌شوند. با این حال زمانی که به سن 65 تا 70 سالگی می‌رسند، زنان و مردان معمولاً با سرعتی یکسان تراکم استخوان خود را از دست می‌دهند.

سایر عوامل خطر پوکی استخوان عبارت‌اند از:

داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان
داشتن اسکلت با استخوان‌های کوچک
قفقازی یا آسیایی بودن
وزن کمتر از استاندارد
استعمال دخانیات
تغذیه نامناسب
عدم تحرک
زن بودن

شما می‌توانید برخی از این عوامل خطر پوکی استخوان مانند تغذیه نامناسب و عدم تحرک را کنترل کنید. به عنوان مثال شما می‌توانید رژیم غذایی خود را بهبود ببخشید و همچنین شروع یک برنامه ورزشی می‌تواند برای سلامت استخوان شما مفید باشد. با این حال، شما نمی‌توانید سایر عوامل خطر مانند سن یا جنسیت خود را کنترل کنید.

پوکی استخوان سالخوردگی

پوکی استخوان سالخوردگی یک نوع جداگانه از پوکی استخوان نیست، بلکه پوکی استخوانی است که در اثر افزایش سن ایجاد می‌شود، در صورتی که سایر علل احتمالی ثانویه حذف شوند. همان طور که در بالا اشاره شد، سن یکی از عوامل خطر اصلی پوکی استخوان است. تا زمانی که اقدامات مناسب برای پیشگیری یا درمان انجام نشود، تجزیه فزاینده استخوان در بدن شما می‌تواند منجر به ضعیف شدن استخوان‌ها و پوکی استخوان شود. بر اساس آمار جهانی بنیاد بین‌المللی پوکی استخوان، حدود یک‌دهم زنان بالای60 سال و دوپنجم زنان بالای 80 سال به پوکی استخوان مبتلا هستند.

تست تراکم استخوان برای تشخیص

برای بررسی پوکی استخوان، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است پزشک شما نتایج آزمایش خون و ادرار شما را لازم داشته باشد تا شرایطی را که ممکن است باعث تحلیل استخوان شده باشد، بررسی نماید. اگر پزشکتان فکر می‌کند که شما ممکن است پوکی استخوان داشته باشید یا در معرض خطر ابتلا به آن باشید، احتمالاً آزمایش تراکم استخوان را پیشنهاد می‌کند. در آزمایش تراکم استخوان، از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری تراکم استخوان‌های مچ دست، باسن یا ستون فقرات استفاده می‌شود. این سه ناحیه بیشتر در معرض خطر پوکی استخوان هستند. این آزمایش بدون درد می‌تواند از 10 تا 30 دقیقه طول بکشد.

درمان پوکی استخوان

اگر آزمایش شما نشان دهد که پوکی استخوان دارید، پزشک به شما یک برنامه درمانی ارائه خواهد کرد. پزشک شما احتمالاً داروها و همچنین تغییرات سبک زندگی را تجویز خواهد کرد. این تغییرات سبک زندگی می‌تواند شامل افزایش مصرف کلسیم و ویتامین D و همچنین ورزش مناسب باشد. لازم به ذکر است که هیچ درمانی برای پوکی استخوان وجود ندارد، اما اتخاذ رویکردهای مناسب می‌تواند به محافظت و تقویت استخوان‌های شما کمک کند. این رویکردها می‌توانند به کاهش سرعت تجزیه استخوان در بدن شما کمک کنند و حتی برخی از آن‌ها می‌توانند رشد استخوان جدید را تحریک کنند.

داروهای پوکی استخوان

رایج‌ترین داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان، بیس‌فسفونات‌ (دی‌فسفونات‌) نامیده می‌شوند. بیس‌فسفونات‌‌ها برای جلوگیری از کاهش توده استخوانی استفاده می‌شوند و ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف شوند. آن‌ها عبارت‌اند از:

آلندرونیت
ریزدرونات (اکتونل)
ایباندرونیک‌اسید (بونیوا)
زولدرونیک‌اسید (زولدرونات)

سایر داروهایی که ممکن است برای جلوگیری از تحلیل استخوان یا تحریک رشد استخوان استفاده شوند، عبارت‌اند از:

تستوسترون

در مردان، تستوسترون‌درمانی ممکن است به افزایش تراکم استخوان کمک کند.

استروژن

برای زنان، استروژن مورد استفاده در دوران یائسگی و بعد از آن می‌تواند به توقف کاهش تراکم استخوان کمک کند. متأسفانه استروژن‌درمانی با افزایش خطر لخته شدن خون، بیماری قلبی و انواع خاصی از سرطان نیز مرتبط است.

رالوکسیفن (اِویستا)

مشخص شده است که این دارو فواید استروژن را بدون بسیاری از خطرات ارائه می‌دهد، اگرچه هنوز خطر لخته شدن خون را دارد.

دنوزوماب

این دارو به صورت تزریقی مصرف می‌شود و ممکن است حتی از بیس‌فسفونات‌ها در کاهش از دست دادن استخوان مفیدتر باشد.

تری‌پاراتید (فورتئو)

این دارو نیز به‌صورت تزریقی مصرف می‌شود و رشد استخوان را تحریک می‌کند.

کلسی‌تونین

این دارو به صورت اسپری بینی مصرف می‌شود و بازجذب استخوان را کاهش می‌دهد. در مورد افزایش خطر ابتلا به سرطان بر اثر مصرف این دارو با پزشک خود صحبت کنید.

روموسوزوماب

روموسوزوماب برای درمان زنانی که یائسه شده‌اند و در معرض خطر بالای شکستگی قرار دارند، ساخته شده است. این دارو در دو تزریق زیر پوستی یک بار در ماه به مدت 12 ماه یا کمتر تجویز می‌شود. هشدار خطرناک لازم به ذکر این است که این دارو ممکن است خطر حملات قلبی یا سکته را افزایش دهد، بنابراین به افرادی که سابقه هر یک از این مشکلات را دارند، توصیه نمی‌شود.

داروهای طبیعی پوکی استخوان

از آنجایی که داروهای پوکی استخوان می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند، ممکن است ترجیح دهید به جای آن‌ها، از داروهای طبیعی استفاده کنید. از بین این داروهای طبیعی می‌توان به پای مرغ، قره‌قروت، پونه، شبدر قرمز، سویا و کوهوش سیاه اشاره کرد که برای کمک به ارتقای سلامت استخوان استفاده می‌شوند. لازم به تذکر است که قبل از استفاده از آن‌ها حتماً باید با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید؛ زیرا این مکمل‌ها می‌توانند عوارض جانبی ایجاد کنند و یا با داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند، همچنین مطالعات کمی وجود دارد که استفاده از این مواد برای درمان پوکی استخوان را مفید می‌دانند.

رژیم غذایی برای پوکی استخوان

علاوه بر برنامه درمانی شما، یک رژیم غذایی مناسب نیز می‌تواند به تقویت استخوان‌هایتان کمک کند. برای حفظ سلامت استخوان‌ها، باید مواد مغذی خاصی را در رژیم غذایی روزانه خود بگنجانید که مهم‌ترین آن‌ها کلسیم و ویتامین D است. بدن شما برای حفظ استخوان‌های قوی به کلسیم و برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد. از بین سایر مواد مغذی که سلامت استخوان‌ها را تقویت می‌کنند، می‌توان به پروتئین، منیزیم، ویتامین K و روی اشاره کرد. برای دریافت یک برنامه غذایی که برای درمان پوکی استخوان شما مناسب است، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

ورزش برای پوکی استخوان

درست غذا خوردن تنها کاری نیست که می‌توانید برای حفظ سلامت استخوان‌های خود انجام دهید. ورزش نیز بسیار مهم است، به خصوص ورزش‌های تحمل وزن با پاها یا دست‌ها که روی زمین یا سطح دیگری انجام می‌شوند. معروف‌ترین تمرینات تحمل وزن شامل پرس‌پا، اسکات، شنا (پوش‌آپ)، دمبل زدن و بالارفتن از پلکان است. این تمرینات برای درمان پوکی استخوان مفیدند؛ زیرا باعث می‌شوند عضلات شما به استخوان‌های شما فشار بیاورند و آن‌ها را بکشند. این عمل به بدن شما می‌گوید که بافت استخوانی جدیدی تشکیل دهد که استخوان‌های شما را تقویت می‌کند. این تنها مزیت ورزش نیست؛ ورزش علاوه بر اثرات مثبت فراوانی که بر وزن و سلامت قلب دارد، می‌تواند تعادل و هماهنگی شما را نیز بهبود بخشد که به شما در جلوگیری از افتادن (و در نتیجه شکستگی استخوان‌هایتان) کمک می‌کند.

پیشگیری از پوکی استخوان

عوامل خطر زیادی برای پوکی استخوان وجود دارد که شما نمی‌توانید آن‌ها را کنترل کنید. این عوامل شامل زن بودن، بالا رفتن سن و داشتن سابقه خانوادگی پوکی استخوان می‌شود. با این وجود عواملی وجود دارند که در کنترل شما هستند. برخی از بهترین راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان عبارت‌اند از:
ترک سیگار
انجام تمرینات تحمل وزن
دریافت مقدار توصیه‌شده روزانه کلسیم و ویتامین D
هورمون‌درمانی برای زنان (با در نظر گرفتن جوانب مثبت و منفی)
اگر در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید، با پزشک خود در مورد بهترین راه پیشگیری از آن صحبت کنید.

مواد مغذی مفید برای پوکی استخوان

در صورت ابتلا به پوکی استخوان، داروهای تجویزی می‌توانند به شما کمک کنند تا استخوان‌های قوی‌تری بسازید. علاوه بر این شما به ویتامین‌ها و مواد معدنی در رژیم غذایی خود نیاز دارید تا به بدن شما کمک کند مواد مغذی کلیدی را بهتر جذب کند و استخوان‌های قوی‌تری بسازد. گاهی محدودیت‌های رژیم غذایی، کاهش اشتها، اختلالات گوارشی یا عوامل دیگر می‌تواند بر توانایی شما در دریافت انواع مواد مغذی مورد نیاز تأثیر بگذارد. در این مورد، مکمل‌ها و ویتامین‌ها ممکن است راهی برای افزایش مصرف رژیم غذایی شما باشند. هنگامی که شما به پوکی استخوان مبتلا هستید، بدن شما فاقد چندین ماده مغذی کلیدی است یا نمی‌تواند از آن مواد مغذی به درستی برای حفظ استخوان‌های قوی و سالم شما استفاده کند. در این بخش مهم‌ترین این مواد مغذی را نام می‌بریم.

کلسیم

کلسیم جزء اصلی بافت استخوانی است و برای استحکام و ساختار استخوان ضروری است. تقریباً 99 درصد از کلسیم بدن در اسکلت ذخیره می‌شود. میزان مصرف توصیه‌شده فعلی کلسیم از 700 تا 1200 میلی‌گرم در روز متغیر است که با افزایش نیازها در طول مراحل خاص زندگی، از جمله دوران کودکی و نوجوانی، بارداری و شیردهی، زنان بالای 50 سال و همه بزرگ‌سالان بالای 70 سال تغییر می‌کند.

ویتامین D

ویتامین D برای سلامت استخوان ضروری است. این ویتامین نقشی کلیدی در جذب کلسیم دارد و به تنظیم گردش استخوان کمک می‌کند. ویتامین D همراه کلسیم در بدن شماست. بدون مقدار کافی از این ویتامین، بدن شما نمی‌تواند کلسیم را به خوبی جذب کند. باتوجه به محدود بودن منابع غذایی این ویتامین که شامل ماهی‌های چرب، لبنیات غنی‌شده و غلات غنی‌شده می‌شود، بیشتر مردم ویتامین D را از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دست می‌آورند. با این حال، دریافت مقادیر کافی ویتامین D از طریق قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند در طول زمستان و برای کسانی که بیشتر وقت خود را در داخل خانه می‌گذرانند، دشوار باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله همه‌چیز درباره ویتامین D را مطالعه نمایید.

پروتئین

علاوه بر کلسیم و ویتامین D، پروتئین‌های رژیم غذایی حاوی مواد مغذی کلیدی برای سلامت استخوان و در نتیجه پیشگیری از پوکی استخوان هستند. چندین مطالعه تأثیر مثبت مصرف پروتئین بالا بر تراکم استخوان را تأیید کرده‌اند. بدن برای حفظ بافت‌های سالم از جمله بافت ماهیچه‌ای به پروتئین نیاز دارد. مصرف کم پروتئین با افزایش خطر شکستگی لگن مرتبط است. محققان به ازای هر کیلوگرم وزن بدن روزانه مصرف 0.8 تا 2 گرم پروتئین را توصیه می‌کنند.

ویتامین C

ویتامین C برای سلامت استخوان‌ها مهم است. این ویتامین برای تشکیل کلاژن، پایه‌ای که استخوان بر روی آن ساخته می‌شود، ضروری است. برخی مطالعات افزایش سطح ویتامین C را با تراکم بیشتر استخوان مرتبط دانسته‌اند. ویتامین C محلول در آب است و شایع‌ترین دلیل کاهش سطح آن در بدن، دریافت کم آن است. برخی از افراد به‌دلیل جذب ضعیف، سطوح ویتامین C کمتری خواهند داشت. سالمندانی که در خانه‌های سالمندان به سر می‌برند، سطوح پایین‌تری از ویتامین C دارند. سیگاری‌ها نیز معمولاً سطوح خونی ویتامین C کمتری دارند؛ زیرا روده آن‌ها ویتامین C را به‌طور معمول جذب نمی‌کند. می‌توانید ویتامین C مورد نیاز بدنتان را از میوه‌ها و سبزیجات تازه دریافت کنید.

منیزیم

این ماده معدنی در ساخت استخوان‌های قوی نقش دارد. با این حال، توانایی بدن برای جذب منیزیم با افزایش سن کاهش می‌یابد. باتوجه به این که تحقیقات بیشتری برای بررسی بیشتر نقش مکمل‌های منیزیم در سلامت استخوان مورد نیاز است، خوردن انواع غذاهای سالم می‌تواند به دریافت منیزیم کافی کمک کند.

ویتامین K

ویتامین K نقش مهمی در حفظ استحکام استخوان و جلوگیری از تجزیه آن دارد. سطوح پایین این ویتامین با افزایش خطر شکستگی استخوان و تراکم کم استخوان مرتبط است. در حال حاضر میزان مصرف کافی ویتامین K برای بزرگ‌سالان بالای 18 سال روزانه 90 میکروگرم برای زنان و 120 میکروگرم برای مردان تعیین شده است. اگرچه تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف کافی این ویتامین بر تراکم استخوان و شکستگی‌ها اثر محافظتی دارد، اما اینکه مکمل‌های ویتامین K از سلامت استخوان‌ها محافظت می‌کنند یا خیر قطعی نیست. با توجه به اینکه تحقیقات بیشتری در مورد نقش مکمل‌های این ویتامین در پوکی استخوان و شکستگی‌های مرتبط با آن مورد نیاز است، بهتر است از غذاهای غنی از ویتامین K مانند سبزیجات برگ‌دار، کلم بروکلی و کلم بروکسل استفاده کنید. توجه به این نکته مهم است که ویتامین K می‌تواند با چندین دارو از جمله رقیق‌کننده‌های خون مانند وارفارین تداخل داشته باشد. در نتیجه لازم است که قبل از مصرف مکمل‌های ویتامین K با پزشک خود مشورت کنید.

بور

بور یک عنصر کمیاب است، به این معنی که بدن شما به مقادیر زیادی از آن نیاز ندارد. اما یک ماده غذایی مهم به‌شمار می‌رود؛ زیرا بدن را قادر می‌سازد تا به‌طور مؤثر از کلسیم استفاده کند. همچنین بور دارای خواصی است که با فعال کردن ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم برای استخوان‌سازی سالم، به درمان پوکی استخوان کمک می‌کند. بدن برای کمک به درمان پوکی استخوان بین 3 تا 5 میلی‌گرم بور در روز نیاز دارد. این ماده مغذی به‌طور طبیعی در غذاهایی مانند سیب، انگور، آجیل، هلو و گلابی یافت می‌شود. بور معمولاً در مولتی‌ویتامین‌ها یافت نمی‌شود. از پزشک خود بپرسید که آیا از مصرف مکمل بور برایتان مفید است یا خیر. در صورت مصرف این ماده، مراقب عوارض جانبی بالقوه مصرف بیش از حد آن مانند تهوع، استفراغ، خستگی و اسهال باشید.

سیلیکون

سیلیکون یکی دیگر از مواد معدنی کمیابی است که برای رشد استخوان‌های سالم و همچنین تاندون‌ها و رباط‌ها مهم است. مصرف تخمینی 25 تا 50 میلی‌گرم سیلیکون در روز ممکن است به افراد مبتلا به پوکی استخوان کمک کند. مانند بور، سیلیکون نیز معمولاً در مولتی‌ویتامین‌ها یافت نمی‌شود. مجدداً از پزشک خود بپرسید که آیا باید سیلیکون را به لیست مکمل‌های روزانه خود اضافه کنید یا خیر.

روی

بدن از روی برای کمک به قوی ماندن استخوان‌ها استفاده می‌کند. روی برای رشد استخوان مهم است و سطوح بالای روی با تراکم بهتر استخوان مرتبط است. علاوه بر این، سطوح پایین روی در زنان مبتلا به پوکی استخوان و تراکم استخوان پایین مشاهده شده است.

مواد غذایی مضر برای پوکی استخوان

برخی مواد غذایی هستند که برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان، بهتر است مصرف آن‌ها را کاملاً قطع کنید یا حداقل میزان مصرفشان را کاهش دهید. در این بخش لیست مهم‌ترین این مواد غذایی را ارائه می‌کنیم.

غذاهای پرنمک

مصرف بیش از حد نمک می‌تواند باعث آزاد شدن کلسیم در بدن شود که برای استخوان‌های شما مضر است. مصرف غذاهایی را که دارای سدیم بالا هستند (آن‌هایی که حاوی بیش از 20 درصد از مقدار توصیه‌شده روزانه سدیم هستند)، محدود کنید.

سبوس گندم

سبوس گندم نه‌تنها حاوی سطوح بالایی از فیتیک‌اسید است (که می‌تواند مانع جذب کلسیم شود)، بلکه تنها غذایی است که به نظر می‌رسد جذب کلسیم را در سایر غذاهایی که به‌صورت هم‌زمان خورده می‌شوند، کاهش می‌دهد. بنابراین اگر مکمل‌های کلسیم مصرف می‌کنید، آن‌ها را حداقل 2 تا 3 ساعت پس از خوردن سبوس گندم مصرف کنید.

حبوبات

اگرچه حبوبات دارای برخی ویژگی‌های سالم برای افراد مبتلا به پوکی استخوان است، اما سرشار از فیتیک‌اسید است که بر توانایی بدن برای جذب کلسیم تأثیر می‌گذارد. برای کاهش مقدار فیتیک‌اسید موجود در حبوبات ابتدا آن‌ها را به مدت ۲ تا ۳ ساعت قبل از پخت در آب خیس کنید، سپس آن‌ها را آبکش کنید و از آب تازه برای پخت آن‌ها استفاده نمایید.

نوشیدنی‌های الکلی

مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند منجر به تحلیل استخوان شود. برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان توصیه می‌شود نوشیدنی‌های الکلی را ترک کنید یا حداقل مصرف آن‌ها را کاهش دهید.

کافئین

کافئین می‌تواند جذب کلسیم را کاهش دهد و به تحلیل استخوان کمک کند. نوشیدنی‌هایی مانند قهوه، چای، نوشابه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا همگی حاوی مقادیر متفاوتی کافئین هستند. بنابراین این نوشیدنی‌ها را در حد اعتدال مصرف کنید.

نتیجه‌گیری

پوکی استخوان می‌تواند عوارض جدی داشته باشد؛ ممکن است منجر به شکستگی شود که می‌تواند دردناک باشد و دوره نقاهت طولانی داشته باشد و منجر به عوارض دیگری شود. به عنوان مثال درمان شکستگی لگن می‌تواند شامل ماندن در رختخواب برای مدت طولانی باشد که خطر لخته شدن خون، ذات‌الریه و سایر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد. خبر خوب این است که کارهای زیادی می‌توانید برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان انجام دهید، از تغذیه مناسب و ورزش گرفته تا مصرف داروهای مناسب. اگر فکر می‌کنید در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستید یا به آن مبتلا شده‌اید، با پزشک خود مشورت کنید. پزشکان می‌توانند با شما همکاری کنند تا یک برنامه پیشگیری یا درمانی تهیه کنند که می‌تواند به بهبود سلامت استخوان شما و کاهش عوارض آن کمک کند.