آلرژی چیست؟

آلرژی، واکنش بدن به یک ماده معمولی بی‌ضرر مانند گرده گیاهان، کپک، موی حیوانات، لاتکس، غذاهای خاص و نیش حشرات است که بدن آن را به عنوان یک مهاجم مضر می‌بیند. به عنوان مثال، تماس با ماده‌ای که معمولاً یک ماده بی‌ضرر است مانند موی حیوانات، ممکن است باعث واکنش سیستم ایمنی بدن شود. موادی که باعث این واکنش‌ها می‌شوند، آلرژن نامیده می‌شوند. علائم آلرژی از خفیف (مانند جوش، کهیر، خارش، آبریزش بینی، آبریزش و قرمزی چشم) تا تهدیدکننده متغیر است. داروهای مورد استفاده شامل آنتی‌هیستامین‌ها، ضداحتقان‌ها، استروئیدهای بینی، داروهای آسم و ایمونوتراپی است.

واکنش آلرژیک چیست؟

واکنش آلرژیک روشی است که بدن شما به آلرژن واکنش نشان می‌دهد. زنجیره‌ای از رویدادها رخ می‌دهد که منجر به یک واکنش آلرژیک می‌شود. اگر مستعد آلرژی هستید، اولین باری که در معرض یک آلرژن خاص (مانند موی حیوانات) قرار می‌گیرید، بدن شما با تولید پادتن‌های آلرژیک عکس‌العمل نشان می‌دهد. وظیفه این پادتن‌ها یافتن آلرژن‌ها و کمک به حذف آن‌ها از بدن شما است. در نتیجه یک ماده شیمیایی به نام هیستامین ترشح می‌گردد و باعث ایجاد علائم آلرژی می‌شود.

علائم آلرژی چیست؟

واکنش‌های بدن در مقابل آلرژی در سه دسته خفیف، متوسط و شدید طبقه‌بندی می‌شود:
1- واکنش‌های خفیف شامل علائم موضعی (که بر ناحیه خاصی از بدن تأثیر می‌گذارد) مانند جوش پوستی یا کهیر، خارش، آبریزش/قرمزی چشم و آبریزش بینی است. واکنش‌های خفیف به سایر قسمت‌های بدن سرایت نمی‌کند.
2- واکنش‌های متوسط شامل علائمی است که به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت می‌کند. این علائم ممکن است شامل خارش، کهیر، تورم و مشکل در تنفس باشد.
3- یک واکنش آلرژیک شدید، به نام آنافیلاکسی، یک اورژانس نادر و تهدیدکننده زندگی است که در آن واکنش بدن به آلرژن، ناگهانی است و کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. آنافیلاکسی ممکن است با خارش شدید چشم یا صورت شروع شود. در عرض چند دقیقه، علائم جدی‌تری ظاهر می‌شوند، که از آن جمله می‌توان به تورم گلو (که می‌تواند باعث مشکلاتی در بلع و تنفس شود)، درد شکم، گرفتگی عضلات، استفراغ، اسهال، کهیر و تورم (آنژیوادم) اشاره کرد. همچنین علائمی مانند سردرگمی ذهنی یا سرگیجه نیز محتمل است، زیرا آنافیلاکسی می‌تواند باعث کاهش فشار خون هم بشود.

دلایل آلرژی چیست؟

هر چیزی که با آن در تماس باشید و بدن شما آن را مهاجم مضر بداند، می‌تواند علت آلرژی باشد. از بین مواد به طور معمول بی‌ضرر که از علل شایع آلرژی هستند، می‌توان به گرده گیاهان، موی حیوانات، کپک، گردوغبار، غذاها، زهر حشرات و لاتکس اشاره کرد. از نظر فنی، علائم آلرژی نتیجه زنجیره‌ای از عکس‌العمل‌ها است که بدن شما در مقابل مهاجم مضر از خود بروز می‌دهد. بدن شما مهاجم را می‌بیند، برای مبارزه با مهاجم، پادتن می‌سازد و با این کار، هیستامین‌هایی را آزاد می‌کند که باعث علائم آلرژی شما می‌شود.

انواع آلرژی کدام است؟

شما می‌توانید به مواد مختلفی از جمله گرده گیاهان، موی حیوانات، گردوغبار، کپک، لاتکس و ... حساسیت داشته باشید. در این بخش مهم‌ترین انواع آلرژی و راه‌های پیشگری از آن‌ها را بیان می‌کنیم.

حساسیت به گرده گیاهان

تب یونجه یا رینیت آلرژیک فصلی که یک پاسخ آلرژیک به گرده گیاهان است، باعث التهاب و تورم پوشش داخلی بینی و بافت محافظ چشم می‌شود. علائم آن شامل عطسه، احتقان (گرفتگی)، خارش، آبریزش چشم، آبریزش بینی و آبریزش دهان است. داروهای آن شامل آنتی‌هیستامین‌های خوراکی، آنتی‌لکوترین‌ها، استروئیدهای بینی، آنتی‌هیستامین‌های بینی و کرومولین بینی است. در برخی افراد، علائم آسم آلرژیک (مانند خس‌خس سینه، تنگی نفس، سرفه و گرفتگی قفسه سینه) نیز می‌تواند در اثر قرار گرفتن در معرض گرده‌ها ایجاد شود. علائم شما را می‌توان با اجتناب از گرده گیاهان کاهش داد. سعی کنید در زمان گرده‌افشانی در خانه بمانید، پنجره‌های خانه را ببندید و از تصفیه‌کننده هوا استفاده کنید. در صورت لزوم می‌توانید با پزشک خود در مورد ایمونوتراپی (ایمنی‌درمانی) برای درمان حساسیت به گرده گیاهان مشورت کنید.

حساسیت به موی حیوانات

واکنش‌های آلرژیک می‌تواند توسط پروتئین‌های ترشح شده از غدد عرق در پوست حیوانات (که روی موی آن‌ها ریخته می‌شود) و همچنین توسط پروتئین‌های موجود در بزاق حیوانات، ایجاد شود. یکی از اقداماتی که می‌توانید برای اجتناب از این نوع آلرژی انجام دهید، نگهداری از حیوانتان در بیرون از خانه است. با این حال، از آنجایی که بسیاری از مردم تمایلی به انجام این کار ندارند، دومین اقدام اجتنابی دور نگه‌داشتن حیوان خانگی از اتاق خواب، استفاده از تصفیه‌کننده‌های فیلتردار هوا و شستن و تمیزکردن مکرر حیوان خانگی است. داروهای این نوع آلرژی شامل داروهایی برای کنترل علائم مربوط به بینی، چشم و قفسه سینه است. اگر علائم شما به اندازه کافی با روش‌های اجتنابی و این داروها کنترل نشود، توصیه می‌شود برای انجام ایمونوتراپی (ایمنی‌درمانی) به پزشک مراجعه کنید.

حساسیت به گردوغبار

مایت‌های گردوغبار، موجودات ریزی هستند که در گردوغبار و در الیاف وسایلی مانند بالش، تشک و فرش زندگی می‌کنند. این موجودات که جزء زیررده کنه‌سانان هستند، در محل‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند. علائم این آلرژی هم مشابه علائم آلرژی به گرده گیاهان است. برای کمک به مدیریت این نوع آلرژی، سعی کنید روکش‌های بالش، تشک و امثال آن را زودبه‌زود بشویید تا همواره تمیز باشند. همچنین در صورت امکان از فرش استفاده نکنید یا مرتباً با یک جاروبرقی فیلتردار قوی آن را تمیز کنید. داروهای این نوع آلرژی شامل داروهایی برای کنترل علائم مربوط به بینی، چشم و قفسه سینه است. اگر علائم شما به اندازه کافی با روش‌های اجتنابی و این داروها کنترل نشود، ممکن است ایمونوتراپی (ایمنی‌درمانی) توصیه شود.

حساسیت به کپک

کپک‌ها، قارچ‌های کوچکی هستند با هاگ‌هایی که مانند گرده در هوا شناور هستند. کپک یک محرک رایج برای آلرژی است. کپک را می‌توان در داخل خانه در نواحی مرطوب مانند زیرزمین، آشپزخانه یا حمام و همچنین در فضای باز در چمن، برگ‌های انباشته، یونجه، مالچ (خاک‌پوش) یا زیر قارچ‌های چتری یافت. هاگ‌های کپک در هوای گرم و مرطوب به اوج خود می‌رسند. داروهای این نوع آلرژی شامل داروهایی برای کنترل علائم مربوط به بینی، چشم و قفسه سینه است. اگر علائم شما به اندازه کافی با روش‌های اجتنابی و این داروها کنترل نشود، ممکن است انجام ایمونوتراپی (ایمنی‌درمانی) برایتان مفید واقع شود.

حساسیت به لاتکس

برخی افراد پس از تماس مکرر با لاتکس دچار حساسیت به لاتکس می‌شوند. دستکش‌های لاستیکی، مانند دستکش‌هایی که در جراحی یا نظافت منزل استفاده می‌شوند، منبع اصلی برای ایجاد این نوع واکنش هستند. در صورت داشتن حساسیت به لاتکس، ممکن است جوش پوستی، کهیر، ریزش و سوزش چشم، خس‌خس سینه و خارش پوست رخ دهد. واکنش‌های آلرژیک به لاتکس می‌تواند خفیف (مانند قرمزی و خارش پوست) باشد. در صورتی که غشاهای مخاطی شما در معرض تماس یا دید قرار گیرد (مانند عمل جراحی، معاینه دندانپزشکی یا معاینه زنانه) ممکن است واکنش‌های شدیدتری رخ دهد. هیچ دارویی برای آلرژی به لاتکس وجود ندارد، بنابراین بهترین دارو برای این بیماری پیشگیری و اجتناب است. برای پیشگیری از این نوع حساسیت، از محصولات لاتکس استفاده نکنید و اگر مجبور به استفاده هستید، انواع ضدحساسیت را تهیه کنید.

حساسیت به غذاهای خاص

آلرژی غذایی زمانی ایجاد می‌شود که بدن شما یک پادتن خاص برای یک غذای خاص تولید کند. یک واکنش آلرژیک در عرض چند دقیقه پس از خوردن غذا رخ می‌دهد و علائم آن می‌تواند شدید باشد. در بزرگ‌سالان، شایع‌ترین آلرژی غذایی مربوط به صدف خوراکی، بادام‌زمینی و فندق است. در کودکان، شایع‌ترین آلرژی غذایی مربوط به شیر، تخم‌مرغ، سویا، گندم، صدف خوراکی، بادام‌زمینی و فندق است. علائم آلرژی غذایی شامل خارش، کهیر، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، مشکلات تنفسی و تورم در اطراف دهان است. شناسایی غذاهایی که باعث علائم آلرژی می‌شوند و اجتناب از آن‌ها بسیار مهم است. اگر آلرژی غذایی دارید، پزشک ممکن است آمپول اپی‌نفرین (آدرنالین) را برای شما تجویز کند تا همیشه همراه داشته باشید. در صورتی که به طور تصادفی غذاهایی را بخورید که باعث آلرژی شود، این آمپول لازم خواهد شد.

حساسیت به زهر نیش حشرات

اگر زنبور شما را نیش بزند، یک واکنش طبیعی شامل درد، تورم و قرمزی در اطراف محل نیش است. یک واکنش قوی‌تر شامل تورمی است که فراتر از محل گزش گسترش می‌یابد. به عنوان مثال، اگر روی مچ پایتان گزیده شود، ممکن است تورم را در سراسر پای خود مشاهده کنید. جدی‌ترین واکنش به نیش حشره یک واکنش آلرژیک است که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. علائم واکنش آلرژیک به نیش حشره عبارت‌اند از:
کهیرهای گسترده به صورت جوش قرمز و خارش‌دار در مناطقی غیر از ناحیه‌ نیش‌زده‌شده
خس‌خس سینه یا مشکل در بلعیدن
سرگیجه یا افت شدید فشار خون
تورم صورت، گلو یا بافت دهان
بی‌قراری و اضطراب
دشواری در تنفس
نبض سریع
اگر چنین واکنشی داشته باشید، نیش مجدد می‌تواند باعث واکنش جدی‌تری شود که می‌تواند زندگی را تهدید کند. واکنش آلرژیک با اپی‌نفرین (آدرنالین) درمان می‌شود. اگر واکنش آلرژیک به نیش زنبور دارید، به یک متخصص آلرژی (ایمونولوژیست) مراجعه کنید تا آزمایش پوست و یا خون برای تأیید حساسیت شما به زهر زنبور انجام دهد. در صورت تأیید حساسیت به زهر، انجام ایمونوتراپی با زهر توصیه می‌شود. این کار به کاهش احتمال اینکه نیش مجدد باعث واکنش جدی شود، کمک می‌کند.

آیا همه به آلرژی مبتلا می‌شوند؟

خیر. اکثر آلرژی‌ها ارثی هستند، به این معنی که توسط والدین به کودکان منتقل می‌شوند. براساس مطالعات انجام شده، اگر یکی از والدین آلرژی داشته باشد، فرزند به احتمال 50 درصد آلرژی خواهد داشت، ولی اگر هم پدر و هم مادر هر دو آلرژی داشته باشند، این احتمال به 75 درصد افزایش می‌یابد.

آلرژی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر فکر می‌کنید آلرژی دارید، منتظر نمانید تا ببینید علائم شما از بین می‌رود یا خیر. هنگامی که علائم شما بیش از یک یا دو هفته طول کشید به یک متخصص آلرژی (ایمونولوژی) مراجعه کنید. انواع مختلفی از تست آلرژی وجود دارد که توسط ایمونولوژیست‌ها انجام می‌شود. رایج‌ترین آن‌ها تست پوست و آزمایش خون است. تست پوست ممکن است برای شناسایی آلرژن‌هایی که باعث علائم آلرژی شما می‌شوند، استفاده شود. این آزمایش با خراش دادن پوست با عصاره یک آلرژن و سپس بررسی واکنش پوست انجام می‌شود. اگر تست پوست انجام نشود، ممکن است آزمایش خون انجام شود. آزمایش خون به اندازه تست پوست حساس نیست. این آزمایش تعداد پادتن‌های تولیدشده توسط سیستم ایمنی بدن شما را ارزیابی می‌کند. سطوح بالاتر پادتن‌های خاص، نشان‌دهنده حساسیت احتمالی به آن آلرژن است.

آلرژی چگونه درمان می‌شود؟

آلرژی را نمی‌توان درمان کرد، اما علائم آن را می‌توان با استفاده از ترکیبی از اقدامات اجتنابی، داروها و همچنین ایمونوتراپی آلرژن به درستی کنترل کرد. اگرچه اجتناب از آلرژن یک رویکرد درمانی مهم است، اما معمولاً واکنش آلرژیک را به طور کامل پایان نمی‌دهد. داروهایی مانند آنتی‌هیستامین‌ها، ضداحتقان‌ها و ترکیبی از داروهای بدون‌نسخه و نسخه‌ای، برای درمان علائم آلرژی استفاده می‌شود. اسپری‌های بینی مانند استروئیدهای موضعی بینی، کرومولین سدیم و آنتی‌هیستامین‌های موضعی بینی نیز می‌توانند برای درمان علائم آلرژی استفاده شوند. اگر علائم شما به اندازه کافی با ترکیبی از اقدامات اجتنابی و استفاده منظم از دارو کنترل نشود، بهتر است ایمونوتراپی انجام دهید. یکی دیگر از گزینه‌های درمانی، شست‌وشو با آب‌نمک با استفاده از کیت شستشوی سینوس است. این کیت‌ها بدون نسخه فروخته می‌شوند و حتی می‌توان آن را در خانه تهیه کرد. برای تهیه این محلول در خانه، نصف قاشق چای‌خوری نمک بدون ید و نصف قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را در 230 میلی‌لیتر آب‌مقطر یا آب جوشانده حل کنید. این محلول آلرژن‌ها را شست‌وشو می‌دهد و میزان التهاب ایجادشده را کاهش می‌دهد.